Từ Sơn La về Hà Nội, tay xách nách mang, tôi có nguyên cả một thùng carton chỉ đựng đồ ăn. Phần lớn cân nặng là mận, vì mận Sơn La vào mùa. Còn lại toàn là những gia vị đặc trưng Tây Bắc, tôi mang về để dùng dần. Đương nhiên, trong đó không thể thiếu mắc khén. Lần đầu tiên biết đến thứ hạt gia vị thơm lừng này không phải ở Tây Bắc, mà khi tôi ăn hải sản ở Bắc Kinh. Món tôm đất sốt cay, thi thoảng ăn lại vấp phải những hạt nhỏ gây tê tê ở đầu lưỡi, mà không phải ai ăn cũng quen. Về sau này, ăn nhiều món miền núi, tôi mới nhận ra mùi vị này. Mắc khén ở Tây Bắc thường được giã thành bột và tẩm ướp với các món thịt nướng hoặc nấu các món ăn đặc trưng. Ở nhà bạn người dân tộc Thái, món ăn nào gần như cũng thoang thoảng của mắc khén. Đôi lúc tôi cảm thấy mắc khén như là linh hồn của những món ăn người Thái. Món nướng mắc khén, canh cũng có mắc khén, món hầm cũng mắc khén, món chấm cũng mắc khén. Khi hạt đã giã nhỏ, tẩm ướp với thức ăn thì cái tác dụng gây tê tê đầu lưỡi sẽ không còn mạnh mẽ, như khi chẳng may cắn vào nguyên hạt.
Lần này trong tủ gia vị của tôi có một gói mắc khén nguyên hạt khô mua ngoài chợ, mà một gói mắc khén đã giã mà mẹ bạn dồn số mắc khén còn lại trong nhà cho tôi. Quý lắm, thích lắm. Nhân tủ lạnh có nửa con vịt đang chờ ngày nấu, có sẵn mắc khén, tôi làm món ăn thường ngày nhưng có ít biến tấu mang phong vị của người Thái. Phần đầu, cổ và chân mang đi ninh nước cho ngọt, nấu với măng để ăn cùng bún. Phần thịt thà mượt mà đem ướp mắc khén, muối, tiêu rồi nướng lò. Thế là đủ cho một bữa trưa ngon lành.
_________________________________________________________________________________

B Ú N   M Ă N G   V Ị T   N Ư Ớ N G   M Ắ C   K H É N


| Nguyên liệu | - Cho 3 người ăn

Phần vịt nướng
  • Một ít gừng và rượu trắng
  • 1/2 con vịt (bao gồm cả đầu và cổ)
  • 1 tablespoon mắc khén giã
  • 1 teaspoon hạt tiêu
  • 2 teaspoon bột canh/hạt nêm
  • 1 1/2 tablespoon hạt vừng 
Phần canh măng
  • 300 gram măng đã xé
  • 1 - 2 củ hành tím
  • Vài cọng hành lá
  • Rau húng ăn kèm
  • Bột nêm và gia vị
  • Bún ăn với canh măng
_________________________________________________________________________________

| Cách làm |

Vịt nướng 
  • Dùng rượu hòa với một ít gừng giã nhỏ. Dùng rượu gừng xát khắp miếng vịt để khử mùi hôi của thịt vịt. Chặt riêng phần đầu, cổ, chân để riêng. 
  • Phần mình con vịt để nguyên rồi ướp với các gia vị mắc khén, hạt tiêu, bột canh/hạt nêm. Dùng tay xoa đều các gia vị trên miếng vịt cả trong lẫn ngoài.
  • Ướp thịt trước khi nướng ít nhất một tiếng. Để qua đêm càng tốt. Đối với các món thịt ướp mắc khén, tốt nhất chỉ nên ướp cùng tiêu và muối. Nếu thích ăn cay có thể thêm bột ớt. Không nên cho thêm nhiều gia vị sẽ làm mất đi mùi vị thơm ngon đặc trưng của mắc khén.
  • Vặn lò lên 200 độ C.
  • Lót giấy bạc hoặc giấy nến lên khay. Đặt miếng vịt đã ướp lên rồi cho vào lò nướng trong vòng 40 - 50 phút.
  • Trong thời gian nướng phải canh lò và thỉnh thoảng lật miếng thịt cho chín vàng hai mặt và không bị cháy.
    • Tada! Vịt nướng ra lò màu vàng ươm hấp dẫn cùng mùi mắc khén thơm lừng
  • Trước khi thịt chín khoảng 5 - 7 phút, lấy khay vịt ra và rắc hạt vừng lên. Cho khay vịt vào nướng tiếp đến khi vừng chín và thơm thì lấy ra.
Note: nếu nướng bằng than, cách ướp tương tự rồi cho vịt vào vỉ nướng kẹp, nướng trên than hồng. 

Canh măng
  • Nếu cổ và đầu vịt chưa đủ để làm nước ngọt, có thể sử dụng thêm khoảng 200 gram xương heo để ninh cùng. Tuy nhiên mình không dùng xương heo vì thấy không cần thiết và cũng không muốn ăn quá nhiều đạm thịt.
  • Trong lúc nướng mình vịt, thì phần đầu và cổ chặt miếng vừa ăn, rồi ướp cùng một ít bột nêm, hành tím băm cho thơm trong 15 phút.
  • Măng đã xé cho vào nồi nước luộc kĩ rồi đổ phần nước đi. (thường mọi người luộc măng trước khi nấu để khử độc măng. Ngoài ra ở ngoài chợ họ cũng đã ngâm măng trong nước, cũng đã khử được rồi. Nhưng mình cứ luộc lại cho chắc ăn).
  • Cho phần vịt vào nồi xào săn rồi cho nước vào đun sôi. Sau khi sôi thi vặn lửa nhỏ liu riu cho vịt chín mềm và ra hết phần ngọt vào nước.
  • Khi vịt đã đạt yêu cầu, cho măng vào nồi vịt, đun khoảng 5 - 6 phút rồi nêm gia vị nồi canh cho vừa ăn.
_________________________________________________________________________________

| Serving |
  • Chan nước dùng vịt và măng vào bát bún, ăn kèm với thịt vịt đã nướng. Rắc hành lá lên trên. 
  • Vịt ăn ngon nhất cùng với rau húng và nước mắm hoặc xì dầu tỏi ớt.


| Tips |
  • Sắp xếp thời gian khi nướng vịt xong nồi canh măng cũng xong là đẹp tròn trịa nhất
  • Khi nướng vịt, vịt ra rất nhiều mỡ. Có thể đổ phần mỡ này vào nồi nước canh măng cho tăng mùi vị.
  • Vịt sẽ ngon hơn nếu được nướng bằng than. Cách ướp thịt tương tự, khi nướng kẹp cả miếng vịt vào vỉ và nướng trên than hồng âm ỉ. Chú ý lật nhiều lần để tránh bị cháy xém. 


 Cũng vài năm rồi từ lần gặp Mộc Châu đầu tiên, theo chân các đàn anh đàn chị lên Mộc Châu mùa hoa cải tháng 11. Dấu ấn để lại mới chỉ là cải bạt ngàn và những km ngồi sau xe máy lạnh căm, là tiếng ồn ã của một Mộc Châu phải đón quá nhiều thanh niên thủ đô lên ngắm cải. Cứ ba năm phút lại thấy một đoàn vài chục xe cắm cờ đỏ vụt qua. Nhà trọ nào cũng đầy ắp người, quán ăn nào cũng ồn ã tiếng cười nói. Lần đầu với tôi, Mộc Châu huyên náo như thế. Cánh đồng cải rất đẹp, thực sự choáng ngợp, nhưng lô nhô người là người, từ những tay máy ống ngắn ông dài đến những chị em váy áo diêm dúa kết hoa cải hành vòng chụp ảnh. 
Sau hơn ba năm, tôi trở lại Mộc Châu vỏn vẹn hai mươi tư tiếng đồng hồ. Sáng sớm bắt xe từ Hà Nội, đến Mộc Châu lúc 2h chiều, và cũng giờ ấy ngày hôm sau, chúng tôi rời đi. Có chút gì đó tiếc nuối, nhưng cũng rất thỏa mãn. Bởi nếu lần đầu, tôi được "nhìn" một Mộc Châu tuyệt đẹp thì lần này, tôi đã được "sống" một Mộc Châu đúng nghĩa thanh cảnh và yên bình.
__________________________________________________________________________________________

 Nắng rất to.
Tôi và đứa bạn vàng - kẻ rủ rê tôi lên Sơn La những ngày thất nghiệp, ngủ lăn ngủ lóc trên chiếc xe khách 24 chỗ. Thi thoảng mở mắt được vài phút, hình ảnh lọt vào trí óc tôi đầu tiên là những cục bông mây trắng nổi bật trên nền trời xanh ngắt. Cây phủ núi, nương rẫy phủ đồi cũng đang độ xanh rất mát mắt. Tôi mới giật mình nhận ra, đây là lần đầu tiên mình lên Tây Bắc vào mùa hè. Lúc nào chúng tôi cũng chọn mùa thu lúa vàng, mùa đông và xuân hoa mai hoa mận là thời điểm vàng để đến với núi rừng. Mùa hè mưa bão với những dòng nước chảy xiết đục ngầu, với những vụ sạt lở do mưa lũ, chưa bao giờ là thời điểm chúng tôi lựa chọn để xê dịch lên đây. Vậy mà, dưới cái nắng nóng hơn ba mươi gần bốn mươi độ gay gắt, màu xanh mơn mởn của đủ thứ cây cối trời mây đã chính thức hạ gục tôi.
Xe khách dừng, từ đường quốc lộ, chúng tôi bắt taxi đi vào trung tâm Mộc Châu, rồi tiếp tục đi rẽ vào con đường đất nhỏ chừng 7km - 8km, qua những xóm nhỏ và cánh đồng cỏ xanh, để vào nhà một người quen - nơi mà chúng tôi trải qua hai mươi tư giờ đáng giá. Dưới cái nắng chang chang của Mộc Châu lúc 2h chiều, chúng tôi mon men cuốc bộ vào một ngõ nhỏ, tìm đến ngôi nhà gạch hai tầng nhỏ nhắn nằm ngay dưới chân những đồi chè. 
Đâu cũng thấy bạt ngàn cỏ xanh, trời xanh và mây trắng. Đẹp như tranh vẽ.
Ngôi nhà nhỏ, nhưng khuôn viên lại rất rộng. Riêng cái hiên nhà cũng đã đủ rộng để dựng chục cái xe máy. Trên đường mòn nhỏ dẫn vào nhà, cô chú trồng đủ thứ cây: bưởi quả đã to bằng cái bát ăn cơm, thanh long cũng có hoa, cây mận bên hông nhà cũng đã ra đầy quả. Ngay khi vừa đặt chân vào nhà, uống được ngụm nước lấy linh thần, chúng tôi đã tót ra ngoài để tìm "mận" chín. Việc ghé Mộc Châu lần này, chúng tôi có một mục đích cao cả nhất, đó là được tung tăng trong vườn mận sai quả. 
Niềm vui hái được mận của Chi Gà
Vài ba cây mận với bưởi trước nhà mới chỉ là khoảng đất nho nhỏ chúng tôi mới gặp. Vặt được vài quả mận, chụp vài tấm ảnh mây trắng trời xanh chúng tôi chui vào nhà nghỉ ngơi vì quá nắng. Phải nghỉ ngơi để thực hiện phi vụ tiếp theo - đi câu cá. Ngoại trừ việc đi đâu cũng thích vào vườn hái quả, ngắm hoa thì câu cá là một trong những mối quan tâm hàng đầu tiếp theo của tôi. Cứ đâu thấy ao là tôi hỏi cái cần, mặc dù có tí kinh nghiệm nào đâu. Nhưng cái cảm giác thả cần xuống nước, chả biết có gì bên dưới, rồi hồi hộp chờ chờ, kéo lên được con cá, thích thế. Cũng được cái tôi có tính kiên nhẫn cao, ngồi không hàng giờ chỉ ngắm con bọ nó bay qua bay lại cũng được, nên bộ môn câu cá khá thích hợp với tôi. Ngờ đâu ngôi nhà tôi đang ở Mộc Châu đây, có hai cái ao cá rất to ở dưới con dốc sau nhà, mà nghe giới thiệu thì mọi người rất hay qua câu, cá đớp liên hồi.
Chú cá nho nhỏ của Chi Gà
Sau vụ câu cá này, tôi và đứa bạn vàng mới công nhận với nhau hai đứa không có vía câu. Cứ đi đâu trực tiếp câu hay xem mọi người câu cá, đều thu hoạch rất tệ. Cho dù ở những cái ao bình thường có rất nhiều cá. Và lần này, cả vụ tôi câu được có ba con cá trung trung, bạn câu được toàn cá rô phi nhỏ bằng hai ngón tay. Chú ngày nào cũng ngồi câu còn thốt lên với chúng tôi, hôm nay cá không lên, thôi đi về, chẳng câu nữa.
Hai ao cá được bao quanh toàn chanh là chanh, cao ngang tầm mắt hai đứa loắt choắt một mét năm mươi. Cây nào cũng sai chĩu quả. Nhân lúc ba chú cháu ngồi câu, cô cũng mới đi làm về ra ao ngồi trò chuyện hỏi han chúng tôi. Chỉ nhớ, câu cửa miệng cô hay nói là "trẻ không chơi, già hối hận", làm hai con bé đắc chí lắm. Một lúc ngồi câu không được cá, cô cầm cái xô, dạo quanh ao một vòng, được đầy ắp chanh.  Quá hợp với bát nước mắm chanh tỏi để chấm cá rô phi rán giòn.
Con cá to nhất luộc, số còn lại rán giòn rụm, cuốn lá sung chấm mắm chanh tỏi ngon thật ngon
Mâm cơm đầy đặn ồn ã tiếng cười nói. Bình thường căn nhà chỉ có hai cô chú cùng chia sẻ. Mấy tháng này chị con dâu - cũng là người quen của đứa bạn tôi, mới sinh em bé nên ở lại đây vài tháng. Nhân có cả hai đứa thanh niên ham chơi này, mâm cơm mới vồn vã chộn rộn hơn bình thường. Hai cô chú đều là giáo viên, ban ngày đi làm xa nhà vài chục cây, ở những điểm trường sâu trong núi. Với ngôi nhà nhỏ và mảnh vườn rộng, về nhà chẳng khi nào mọi người ngơi tay. Chăm cây, cuốc đất, bắt sâu, nuôi cá, thả gà, cuộc sống điển hình của những hộ gia đình công chức ở Mộc Châu như thế. Còn phần lớn các hộ gia đình khác đều lấy nông nghiệp làm nghề chính.  Với khí hậu mát mẻ quanh năm, thời tiết thích hợp chăn nuôi bò sữa và các loại rau quả, mỗi mét đất đều được mọi người quý như vàng. Khắp nơi nơi đều có thể hít hà thấy mùi bò ngai ngái, đều nghe thấy tiếng ựm bò từ đằng xa. Đi đâu cũng là màu xanh của cỏ, của chè, của su su, của rau xà lách, của mận, của đào...Rồi mỗi mùa xuân về, Mộc Châu lại ngập trong sắc hoa. Cải trắng, cải vàng thành những cánh đồng bạt ngạt, hoa mơ hoa mận nở trắng núi đồi, hoa đào xuân khoe sắc e lệ, dã quỳ phong trần nở vàng hai bên đường. 
__________________________________________________________________________________________

 Tối nằm ngủ ở Mộc Châu giữa mùa hè mà chúng tôi cuộn tròn trong chăn bông. Sương xuống gió se se lạnh như trời thu. Lúc gần sáng, tôi nằm lơ mơ nghe tiếng bò kêu thống thiết ở ngay nhà bên, tiếng chó sủa, tiếng gà gáy, ngan vịt quang quác gọi nhau, những âm thanh chộn rộn sáng tinh mơ thấp thoáng vụt lên rồi tắt, tắt rồi vụt lên đến khi tôi lại chìm trong giấc ngủ. Mát quá, chẳng bù với Hà Nội đêm ngủ vẫn oi, bật bao nhiêu quạt cũng không lại, tôi cứ dền dứ cố nằm thêm vài ba phút chẳng muốn dậy. Rồi tiếng những cô bò thấp thoáng trong giấc ngủ của tôi hiện hình ngay trong ly sữa tươi ngon đặt sẵn trên bàn lúc tôi ngủ dậy. 4h sáng, giờ mà các trang trại bò vào ca vắt sữa, không biết ai trong nhà đã chạy sang trang trại nhà hàng xóm, mua những lít sữa tươi nhất để sẵn. Còn tôi, đêm hôm trước có ủ mưu đi xem vắt sữa bò, đã không thể dậy vì bị cái chăn bông dưới trời se lạnh giữ lại. Sữa bò tươi nguyên kem, đun thanh trùng còn ấm nóng và béo ngậy quá hợp cho một buổi sáng trong lành. 
Ngồi nhà nhỏ và buổi sáng mùa hè
Ngay khi ăn xong, hai đứa chúng tôi xách người và xách máy dạo chơi vườn mận. Chẳng phải đi đâu xa, ngay bên nhà hàng xóm, kề bên ao cá là vườn mận đang sai quả, trồng xen kẽ trong những hàng chè xanh mượt mà. 
Thế là tôi lại thực hiện được thêm một điều trong các mục tiêu vườn ao chuồng của mình. 
Cành mận chín
Tui là cô gái hái mận :))
Làm sao mà phải e ấp?
Những quả mận điệu đà khép nép trong tán cây. Mận chín cây không tím đậm như người ta vẫn thấy ngoài chợ, bởi còn phủ một lớp phấn trắng. Khi người ta hái mận, vận chuyển, đóng gói, phấn mới mất và vỏ mới tím đậm thường thấy. Khi về Sơn La, đi chợ mua mận cũng rất thích, những mẹt mận mới hái, lá vẫn còn xanh nõn, quả vẫn còn phủ phấn, tươi ngon bán đầy khắp chợ. Thế là thêm một kinh nghiệm nho nhỏ, chọn mua mận tươi phải còn lá và quả còn nhiều phấn. Lang thang qua mấy cây mận, bắt gặp chùm mận có quả lem nhem bị chim ăn, hai đứa mới hai bỏ tọt vào mồm. Chim biết chọn những quả mận ngon ngọt nhất để thưởng thức.
__________________________________________________________________________________________

Lang thang chụp choẹt ở vườn mận chán chê, chúng tôi lại dắt nhau về nhà nghỉ ngơi uống nước, rồi lại dắt nhau lên đồi chè. Cô chú có giới thiệu Mộc Châu có đồi chè trái tim rất đẹp, thanh niên hay vào đấy chụp ảnh, hai đứa phi xe máy vào mà tham quan. Cô chú quanh năm đi làm, cũng chưa có dịp trông nó thế nào. Đồi chè trái tim chứ đồi trè hình quả táo may ra tôi mới có hứng. Chúng tôi đâu có cần tham quan, chè ở đâu mà chẳng là chè, cái hai đứa thực sự thích là không gian là cảnh sắc tự nhiên và cuộc sống hàng ngày của Mộc Châu. May mắn nhà cô chú lại nằm ở trung tâm cái mục đích của tôi. Ngôi nhà nhỏ nằm lọt thỏm giữa màu xanh. Hông bên phải là mô đất cao với những triền cỏ xanh mát, nơi tôi chụp cái ảnh đầu tiên có trời xanh mây trắng. Hông bên trái là vườn chanh, ao cá, ngay sát kề là vườn mận đang đương quả. Phía trước mặt ngôi nhà, phía bên kia con đường đất là những đồi cỏ bạt ngàn, là cảnh sắc núi đồi trời mây Mộc Châu tươi mát. Còn ngay đằng sau là thoai thoải những đồi chè, đang tấp nập các cô các chú, các anh các chị lao động hăng say đúng chất "nông trường Mộc Châu". Còn cần đi đâu xa nữa, ở đây có tất. 
Phía trước mặt ngôi nhà
Để ngắm toàn cảnh khu vực, chúng tôi phải leo lên đồi chè sau nhà. Những đồi chè trông thoai thoải mà khó nhằn ra phết. Hai đứa còn phải băng qua đám cỏ cao hơn đầu gối, mới tiếp cận được dốc lên đồi. Mấy cô đang làm việc ở đồi chè, nhìn chúng tôi mà không thể không nói vài câu "mặc thế kia cỏ nó đâm cho đau chết". Không sao không sao, không biết dứa kia thế nào chứ tôi quen mọi thể loại địa hình cây cối rồi. Kiểu gì cũng qua được. Tuy nhiên thì kinh nghiệm xương máu với những ai có làn da nhạy cảm, đừng xông vào bụi cỏ nếu không  mặc quần dài, áo dài tay. 
Ảnh này đang cúi mặt chọn đường đi an toàn nhất
Con dốc lấy đi nhiều năng lượng hơn chúng tôi nghĩ. Mới bước vài cái bước chân mà đã thở hổn hển. Giày không phải giày leo núi, quần áo không gọn gàng, tay xách nách mang, thế mà vẫn leo đồi. Cứ vài bước, chúng tôi lại nghỉ. Quả đồi nhìn thưởng năm mười phút lên đến nơi, thế mà tôi cũng mất gần hai chục phút. Leo lên đến lưng chừng, khi bắt gặp những cây thông to vạm vỡ đầy những quả là quả rụng dưới chân, cũng là đủ độ cao để hai đứa phóng được tầm mắt nhìn toàn cảnh xung quanh. Gió mát thổi lồng lộng, đứa bạn vàng của tôi ngồi phịch xuống ngay cái dốc rồi đặt lưng nằm, nhắm mắt thưởng gió. Tôi lang thang nhặt thông, chụp ảnh, ngắm nghía bên này bên kia, rồi cũng an tọa một góc để hít thở và hưởng thụ không gian này. Xung quanh chẳng có lấy bóng người, chỉ có dưới chân đồi kia một anh đang phun thuốc cho chè, những chị những cô đội nón, bịt tay bịt chân bịt mặt cắt cỏ cho bò, lọc xọc chở những bao tải cỏ đằng sau cái xe đạp cũ, băng qua con đường mòn mà hai bên cũng toàn cỏ là cỏ. Hình ảnh cái xe đạp chở cỏ trên con đường đất thực sự rất đẹp, tiếc là tôi đang ở cao quá, chẳng có cái máy ảnh nào có thể ghi lại khoảnh khắc xa vời ấy, ngoại trừ chính đôi mắt mình. Cả hai đứa, chẳng ai nói với ai câu nào. Chỉ đắm chìm trong thế giới của những cơn gió. Gió thổi vào trong lòng tôi sự nhẹ tênh, yên bình và sảng khoải mà chẳng bao giờ Hà Nội có được. Chỉ có thiên nhiên, đồi núi, cây cỏ mới có khả năng đặc biệt ấy. 
Chè - Mộc Châu - Tui và Chi Gà
Chủ yếu là những cánh đồng cỏ nuôi bò sữa
Cả hai đứa "lại" ngủ thiếp đi trên đồi chè lúc nào không hay, giật mình tỉnh dậy cũng đến giờ về ăn cơm. Về đến nhà, cô chú đi làm về từ lâu đang nấu cơm trưa. Mâm cơm có thịt bê Mộc Châu, con gà nhà mới mổ, rau trong vườn, cá trong ao, ngon lành. Hai đứa lóc cóc dọn dẹp và sắp đồ, nghỉ ngơi sau bữa cơm. Nuối tiếc nhìn cái ao cá, cây bưởi đương quả, chúng tôi chào tạm biệt cô chú và mọi người trong nhà. Lại một cuốc taxi ra đến đường quốc lộ, chúng tôi gặp ngay xe đang chờ khách lên Sơn La. Hai mươi tư giờ ở Mộc Châu, chúng tôi được sống những khoảnh khắc thực sự tươi đẹp. Chẳng thể nào quên.

Tân Cương - Mộc Châu
Tháng 5 - 2015
All post and photos by NK. Được tạo bởi Blogger.

Popular Posts

Welcome

Popular Posts

Instagram

Facebook